کاشی به قطعه سنگی مصنوعی گفته میشود با طول و عرض های مختلف و ضخامت چند میلیمتری. یک روی آن دارای سطحی شیشهای بوده و کاملاًّ صاف و صیقلی است. کاشی از جمله محصولات سفالین و سرامیکی است که مهمترین کاربری اش در ساختمان است و اهمیت ویژهای در ساخت یک مسکن دارد. مانند حمامها، آشپزخانهها و آب ریزگاههای عمومی و غیره.کاشی برای تزئینات داخل و خارج ساختمان و همچنین برای بهداشت و عایق رطوبت به کار میرود.
واژه کاشی از نام شهر کاشان اقتباس شده که از اوایل دوران اسلامی به عنوان مرکز صنعت سفال سازی مشهور بود. کشور ایران با تاریخ و تمدن کهن در هنر و صنعت و برخورداری از ذخایر معتنابهی از مواد اولیه از دیر باز با عنوان بستری مناسب برای صنعت کاشی و سرامیک مطرح بوده است. تولید کاشی سرامیکی در این سرزمین از مراحل بسیار اولیه و با روشهای ابتدایی از حدود ۱۲۵۰ سال قبل از میلاد مسیح با تولید انواع آجرهای لعابدار، کاشیهای تزیینی و مینا آغاز شدهاست.
قدیمی ترین مدرک، از وجود کاشی های ایرانی در موزه ویکتوریا و آلبرت دلالت دارد. شواهد دیگر حاکی از آن است که در نیمه دوم قرن 19 میلادی کاشی های ایلخانی در دو مرحله از ساختمان های اصلی خود در ایران کنده و به مجموعه ها و موزه های اروپایی منتقل شدند. مرحله اول در فاصله میان سال های 63/1862 تا 1875 میلادی کاشی هایی از بناهای نطنز، ورامین و قم کنده شد.
دو نماینده سیاسی فرانسوی ساکن در ایران به نام های ژان باپتیست و نیکلاس ژول ریچارد تعداد زیادی از این کاشی های را به رابرت مرداک که کارهای هنری پارسی را برای موزه ویکتوریا آلبرت جمع آوری می کرد، فروختند.
از سال 1881 تا 1900 میلادی بناهای بیشتری در قم، دامغان و کاشان مورد تاراج و یغما قرار گرفتند و کاشی های این بناها به موزه داران و مجموعه داران خصوصی در اروپا و آمریکا منتقل شد.
کاشی های لعاب دار برای تزئینات معماری هیچگاه تا پیش از دوره ایلخانی (1258- 1353 میلادی) به این درجه از رشد و شکوفایی نرسیده بود. تغییراتی در تکنیک های پوشش دهی کاشی ها موجب رونق و توسعه هنر سفال گری و تولید کاشی در این دوره شد. سفال گران متخصص و فعال کاشانی تکنیک نقاشی سفال زرین فام را اصلاح کردند. این تکنیک عبارت بود از اکسیدهای فلزی که پیش از به کوره بردن سفال انجام می گرفت، لعاب زده می شد و برای بار دوم به کوره برده می شد که این کار موجب ایجاد سطحی براق و درخشان بر سطح سفال می شد.
تکنیک های دیگری چون لعاب چند رنگ و نقاشی زیر لعابی از جمله تکنیک هایی هستند که برای نخستین بار در ایران به کار گرفته شدند، در حالی که تکنیک نقاشی رولعابی موسوم به لاجوردینه (به طور مشخص آبی سیر و فیروزه ای و مزین با لایه ای طلایی) احتمالاً به عنوان آرایه ی معماری اختراع شده بود. کاشی های تزئینی سطوح داخلی و بیرونی بناهایی چون کاخ ها، مساجد و زیارت گاه ها را پوشش می دادند. بناهای ایلخانی به خاطر تزئینات کامل کاشی کاریشان با شکوه و با عظمت می نمایند. اما شوربختانه تعداد اندکی از آنها در جای اصلی خود قرار دارند و توسط غارتگران اروپایی به موزه های اروپایی و آمریکایی منتقل شده اند.
در این یادداشت تعدادی از کاشی های ایرانی در ادوار تاریخی و مکاتب هنری مختلف که در موزه های سراسر جهان پراکنده شده است را ملاحظه می کنید.